Ang Babaye Luyo sa Kalampusan sa Anita's Home Bakeshop

Simang Talaan 10

MAKAPUNGOT.MAKALAGOT.MAKASAPOT.
Naglagot ko kay imbis katapusang utong nalang gyud ni ron nga simana, nagkadaghan na hinuon ang buhatunon. Wala lang nagkadaghan, gidimalas pa gyud ko. Pastilan kahasul! Kung naa pay mas ngil-ad sa dimalasun, ako nah na karong simanaha.

Ikaw ba namay mapagngan ug gubaon nga recorder tunga-tunga sa interview, dili ba ka mabuang? Nindut na kaayo to ang dagan sa akong adlaw kay nisugot ang mismong tagiya sa Anita's magpainterview nako. Sayo pa kaayo ko nimata para lang dili ma late sa sabot nga oras pero maguba ra diay akong adlaw tungod sa recorder nga ako ngyung isumpa sa akong tibuok kinabuhi.huhu 38 minutos na unta toh sa dinhang napawong kalit akong recorder ug wala na save ang interview. Wa koy laing nabuhat kung dili ang manghangyo ug magpakaluoy sa tagiya nga usbon ang interview. Klaro na kaayo sa iyang dagway nga nairita siya maong ako nalang siya giingnan nga maski mugbo lang iyang mga tubag basta kay naa lang koy makuha nga impormasyon gikan niya. Kaluoy sa Ginoo, nisugot nalang pud siya pero dili ngyud pareho pagpirmero iyang tono sa pagtubag ug nimubo ngyud tinuod iyang mga tubag. Pilosopo na kaayo iyang tinubagan ug giingnan nalang intawon ko nga basahon ang magazine nga Anita's ang gi-feature kung kulangan pa iyang mga tubag. Wala koy laing mabuhat. Dili ko kapalag kay ako man gyud pung sala maong wala nalang ko namugos. Nakontento nalang ko sa kung unsa iyang mga gipanubag sa akong mga pangutana. Naglisud pa gyud ko ug interview niya kay gnahan siya i-translate nako ug english ang mga pangutana nga dili niya masabtan maski ako na siya giingnan daan bag-o pa mi nagsugod nga para kini sa akong Cebuano class. Aduna koy pagmahay sa akong finals nga interview. Ganahan ko magusob ug mangitag laing landmark pero kuwang na pud ko sa oras maong ako nalang gyud gipadayon ang Anita's bahalag dili kini akong gi-expect nga resulta. Atleast, nabuhat nako ug nakasuway ko ug interview sa usa ka dakong tao. Charge to experience nalang ko ani..aduna na koy mga nakatun-ang leksyon nga sa sunod dapat naa ngyud koy dad-on nga laing recorder. Kanang dili ngyud baratuhon nga recorder arun di nako magmahay.

Natapos ngyud intawon nako ang interview..pero sa pagtapos niini, aduna napuy laing umaabot. Ang portfolio sa English 3 napud akong kabuangan samut na nga ang maestra niini nga subject arang daghanag kuti ug arte!

Ug dinhi natapos akong talaan para sa kurso nga Com26..pero ang akong mga nakatun-an, magpadayon gihapon ug asenso karung kabalo nako sa importansya sa dialektong Sugbuanon.=)

Simanang Talaan (9)

Dili masukod akong kalipay karong adlawa. Ambot nganu...basta kay malipayon lang gyud ko. Bahala pa ug nagkagubot na ang tanan, nagpabilin gihapon kong kalma.(hehe) Nagkabuang na ang tanan sa ilang mga clearance ug mga dapat i pass para sa finals pero ako? Asa ko? Si Wyvren kay makitan nimu nga naglaag, nagsuroy-suroy, nagkaon, o natulog. Sa mga higayon nga nagtipun-og ang bulahutonon, dili gyud ko nimu makitan magratol-ratol. Mas ganahan ko magrelax lang arun hapsay akong pangutok ug nindut ang resulta sa akong mga trabaho.

Siguro ang labing hinungdan nganong malipayon ko mao ang pagbalik sa akong espesyal nga higala. Human ang usa ka buwan kapin nga wala mi nagkita ug nagkatarong ug storya, natarong na gyud intawon namu amung problema. Wala lang natarong, naligon pa amung pagsalig sa usa't usa.

Ikaduha sa mga rason nganong malipayon ko mao ang hapit na mahuman ang first semester. Bakasyon ngyud! Makauli ngyud intawon ko sa akong pinalangang Bohol. Dili nako kahuwat muuli ug mubisita sa akong pamilya ug mga amiga. Sus, mahuman lang ning finals nga simana..doble ug triple pa siguro akong mabati nga kalipay!=)

Ug syempre, espesyal gyud kini nga adlaw kay karon natawo ang usa ka espesyal nga tao. Usa ka nilalang nga dako ug impluwensya sa mga katawhan. Ang pinakakusgan namung maestro - Mr. Leo Lastimosa.(happy birthday sir.)

Pakighinabi kuyog ni Miss Irish Amores bahin sa unsaon pagpalambo sa Sugbuanong pinulongan

Simanang Talaan (8)

Sa niaging mga adlaw, puros nalang malas ug problema akong giatubang. Malas sa mga butang butang ug problema sa pamilya ug amiga. Tungod sa kadaghang gasapaw-sapaw nga panghunahunaon, nawadan ug umoy akong lawas mulihok. Ganahan nalang ko pirme matulog ug ihigda akong kaugalingon sa akong katre kay kabalo ko nga pinaagi sa mga anindut nga damgo, makalimtan nako ang mga bating panghitabo.

Maayo nalang dili ngana kabugat akong adlaw karun. Maski kadiyot, nakalimtan nako ang dakong problema nga ginaagian sa akong barkada karun. Maski kadiyut, wala nako dutli ug kamingaw ug kasakit. Nindut sa pamati nga naka ngisi ug nakagara ko ginagmay karun.
Nalingaw ko ug tuyok sa ABS-CBN ganina. First time nako makakita sa "technical side" sa media ug ang mga set, studio, ug uban pa. Nalingaw ko nga human ang pila ka tuig sukad pagkabata, nakasulod nagyud intawon ko sa ABS-CBN. Di lang gani basta nakasulod, nakatuyok ug nakahinabi pagyud nako ang mga tao nga nagtrabaho didto. Daghan ko ug nakatunan sa amung pagbisita didto. Kabalo ko nga magamit nako kini inig abot sa panahon nga makatrabaho nako puhon puhon kung kaluy-an sa Ginoo ug tugtan sa panahon. Lami pa gyud kaayo amung kaon didto.(salamat diay sir sa jolibee nga snacks.hehe)

Sa akong paguli, nagpabilin ang halandumon nga kasinatian nako pero dili malikayan nga makahuna-huna na pud ko sa problema labi na nga wala pa gyud siya nisulod sa klase ganina. Gisayangan ug nadismaya ko sa oras ug alaw nga pwede na unta mi magkastorya tarong tanan sa barkada pero wala nahitabo tungod kay wala siya dinha. Wala niya gitungha amung sabot nga magkita para magkakuyog ming tanan. Pila katuig matapos ko magsuwat ani nga diary, kabalo kong mabasa gihapon nako kini. Hinaot inig abot ana nga panahon, nindut nga tapos akong mahinumduman. Maski unsa man gani ang kapadungan ani amung problema karun, usa lang ang wala nako mahayi ug mao kini ang wala ko nagkuwang sa badlong ug pagmahal kaniya. Kung gilahi man gane niya ug sabot, iya napud nah. Akong kasing kasing dili mamakak nga gimingaw ngyud ko tinuod niya... ang "siya" nga akong nailhan ug gimahal isip usa ka amiga ug anak. Dili ang "siya" nga feeling nako wala ngyud ko kaila. ='(

Labing Bantugan nga Sugbuanon

Simanang Talaan (7)

Walay klase paglunes, wala pud pagmartes maong buot hunahunaon, dapat minus akong gasto karong simanaha. Lisud man tuhoan, mu suma total ug balig duha ka simana ug tunga nga allowance ang akong nagasto para karun lang nga simana. Nipalit ko ug sanina para gamiton sa debut ni dael, palit ug gift, ug nangaon mi sa gawas kuyog akong mga higala.

Tungod sa sunod sunod nga adlaw nga walay klase, mura kog nawad-an ug gana sa akong pagskwela karong simanaha. Giduol ko ug tumang tapul ug kapuol. Wala ko nisud sa akong ubang klase. Duha sa pito ka klase ra akong gusidlan. Kabalo ko nga sayop akong gibuhat maong dako akong pagmahay samot na nga naa koy grado dapat i-mantiner. Wala ko undangi sa akong konsensya mao akong giingnan akong mama sa akong ngilad nga binuhatan. Mas maayo pang ako mismo muingon niya kaysa mahibaw-an nya sa uban. Sa wala damha nga panghitabo, natingala ko sa reaksyon sa akong kaugalingong inahan. Wala siya nasuko, wala pud ko niya giyawyawan kaluoy sa Ginoo. Nakasabot ra siya nako ug iya pa gani kong gikataw-an. Panagsa daw, basta kapuyon na gyud ang lawas sa usa ka tao, mas maayo gyud ipahuway ug kadiyot arun dili maapektuhan ang sumusunod nga bulahatunon. Iya pa gipaagi sa binuang nga bahala nadaw gagmay ug grado dili lang mabuang iyang anak. Matod pa niya, ang skwelahan dili mudagan pero ang maayong panglawas lisud makitan. Syempre, dili pud daw palabian. Mubawi nalang daw ko sa mga sunod nga adlaw nga umaabot. Bilib ko sa akong inahan kay dako iyang pagsalig nako ug sa akong abilidad!

Simanang Talaan (6)

Humana gyud ang intrams.
kapoi, init, ug sunburn...pero lingaw!
Nagantos man ko sa tumang kahapdos sa sunburn, epekto sa palabing pagpainit, wala gihapon ko nagmahay kay nalingaw ko ug sobra sa pagcheer sa amung team ug sa paglaroy laroy sa campus kuyog akong mga migo ug miga. Dili pud nako makalimtan akong kasinatian na mahimong gate watcher. Nindut kaayo sa pamati nga magwelcome ka ug mga tao. klase-klase sa mga katawhan ang nitambong sa amung intrams. Adunay mga mama ug papa nga todo ang suporta sa ilang mga chikiting, aduna puy mga proud nga lolo ug lola nga niadto lang gyud para mutan-aw sa ilang mga apo nga musayaw, adunay ga paryente ug higala, ug aduna puy mga kauyaban nga dako ang garbo nga teresyana ilang hinigugma.

Dili lang mga duwa ang amung gikalingawan, daghan pud kaayo mga lami nga pagkaon nga nakahurot sa akong allowance. Paborito namu sa akong barkada ang dimsum, ice cream,tempura, zagu, ug ang lami nga barato pa nga barbQ. Pero ang pinakalingaw sa tulo kaadlaw sa amung PAKIGLAMBIGIT 2008 kay ang ikatulong adlaw. Naa sa pinakaulahing adlaw tanang kalingaw, kakulba, ug kakapoy. Kulba sa kung kinsa ang makadaog, kakapoy pagkahuman sa mga duwa, ug kalingaw sa mag closing porgrams nga giandam. Nagtagbo tanang mga bisita sa amung barkada. Naa akong mga barkada sa Cebu Doctor's ug USP ug ang uyab sa akong mga miga. Pagkahuman sa banda paggabie, nidiretso mi sa Gimick para magvideoke. First time namu magkatipok tanan para mag "happy-happy".

Maski wala nakadaog ang TCO, proud gihapon ko nga gibuhat tanan sa amung mga atleta ang ilang makaya para sa ngalan sa amung organisasyon.

History of Guadalupe

Simanang Talaan(5)

Ganinang buntag, nangadto mi sa SM kuyog ang ubang Mass Communication Student sa STC ug amung gwapang program head nga si Miss Mia Embalzado para mutambong sa Kapamilya Media Forum. Nakitan pud usab namu didto si sir Tads nga kas-a nang nibisita sa atong Com26 nga klase. Nalingaw ko nagtanaw nga dili ra diay siya usa ka manunulat, kabalo pud diay usab siya mu host ug mu facilitate sa mga kalihukang pang TV. Nainteresado pud usab ako sa gihisgutang topic sa forum nga Maritime Disaster samut na nga bago pa lang nahitabo ang lunod sa MV Princess of the Stars. Gihisgutan sa forum ang mga kalihukang gibuhat sa Coast Guard, gobyerno, Marina, ug uban pa. Naganahan ko ug samut sa pagpaminaw pagabot sa mga kabanay sa nangalunod nga crew nga adunay mga reklamo ug pangutana alang sa mga katawhang naa sa panel. Wala na namu nahuman ang forum kay dapat nami mamalik sa skwelahan para sa amung mga hapon nga klase. Pagtapos sa klase, nidiretso nako sa Guadalupe para balikan ang akong interviewee para sa Com26 nga assignment. Salamat sa Diyos, naa ngyud akong interviewee ug nakasugod ra mi dayon sa akong interview. Pagkahuman sa interview, nideretso ko ug uli para i-convert ang audio ug ma post na sa blog. Dili pgyud dire natapos akong adlaw kay pagkahuman magconvert, nagdali-dali nako ug ilis para mu adto sa balay ni LJ. Nagsabot mi maghimo sa amung Com5 nga prefinals project arun wala nami problemahon sunod simana.

Puno gyud ug kahago akong tibuok adlaw. Lakaw dire, lakaw didto. Dagan dire, dagan didto. Sakay dire, naog didto. Kapoy man tinuod akong adlaw sa paglaroy-laroy pero nalipay ug nalingaw ra ko sa mga butang nga akong nakatun-an.

Simanang Talaan (4)

Dako akong kalipay nga nakauli ko sa Bohol karung simanaha. Maski wala nako gidahom ang mga nahitabo, kontento gihapon ko nga nakita nako akong pamilya ug higala. Niuli ko nga adunay plano maglipay-lipay ug makapahuway pero sa wala damha, nitugpa nako ang malas. Taas kaayo akong hilanat maong gidala ko ug ospital. Pagabot sa ospital, didto nahibawan nga aduna diay koy RTI o Respiratory Track Infection. Maong imbis maglipay-lipay, didto na hinuon mi sa hospital nagkita-kita ug nag reunion sa akong pamilya ug mga higala. Mahimuot ko maghunahuna nga gikan sa nawad-an ug kwarta, naawayan, ug nabyaan sa barko, ma ospital pagyud diay ko. Ngana gyud ko kapaborito sa malas karung mga panahona. Pero maski ngani ang nahitabo, “on the go” gihapon ko. Dili dapat muhunong ang kinabuhi. Daghan pa ang dapat buhaton ug taas pa akong dapat kabuton.

Sa akong pagbalik dinhi sa Cebu, balik napud sa pagskwela. Balik napud sa daghang problema ug buhatunon. Pero nagpabiling ligon akong kasingkasing ug pangisip tungod sa mga amiga nga nagsuporta ug dako kanako. Nindut kaayo sa buot nga pagbalik gyud nako sa skwelahan, ila gyud ko giatiman ug tarong kung ok na ba ko ug ila pud ko gistoryaan kung unsa sila kamingaw wala ko. Dako akong pasalamat nga aduna koy mga miga nga ako nang matawag nga pamilya.

Lima ka Bagong Pulong

16th set:
1. pangasaw'onon - fiancee
Nibisita gabie sa balay ang pangasaw'onon ni kuya.

2. nagpasiugda - take the lead, started
Nagpasiugda ang gobyerno ug feeding project alang sa mga kabus.

3. paaron-ingnun - pretend
Nagpaaron-ingnun siya nga buotan, kawatan diay to.

4. manimuyo - resident
Nihawa na ang mga manimuyo sa Barangay Guadalupe sa dinhang nahibaw-an nga naay posibleng landslide mahitabo.


5. maalinggaton - observant
Ako usa ka maalinggaton nga tao labi na sa mga butang bahin sa akong pamilya.

15th set:
1. panaksan - bowl
Ibalhin na sa panaksan ang sabaw.

2. pagkawalay pagbati - apathy
Gipaklaro niya iyang pagkawalay pagbati sa amung panagamigahay.

3. kamisin - t-shirt
Pirteng hugawa sa iyang kamisin.

4. danguynguy - cry; sob
Grabe kakusog ang danguynguy sa mga namatyang kabanay.

5. patalinghog - listen
Akong gipatalinghogan iyang mga kaligutgut sa kasingkasing.

14th set:
1. hingawat - kleptomaniac
Akong nahibawan nga hingawat diay iyang pakaslan nga lalake.

2. giuyonan - agree
Giuyonan nalang ni mama iyang plano arun wala nay daghang lalis.

3. bulan - month
Taga bulan ko mubayad sa renta sa akong giabangang balay.

4. kinabubuton - voluntary
Kinabubuton nakong gitabangan ang mga bata nga wala nay mga giilang pamilya.

5. tilap - lick
Hilig kaayo mutilap sa iyang ikog akong iro nga si Pepsi.

13th set:
1. estranghero - stranger
Estranghero ko niining lugara.

2. pailalum - underlie
Ipailalum lang ang akong mga sanina sa aparador.

3. Aparador - closet
Hiposa ug tarong imung aparador.

4. bungol - deaf
Nabungol si Paul tungod sa iyang naagiang aksidente.

5. amang - mute
Dapat natong respetuon ang mga amang.

12th set:
1. basol - regret
Wala ko nagbasol sa akong pagbiya niya.

2. lapaw - overflow
Nilapaw na ang tubig sa balde.

3. hubas - subside
Nihubas na ang tubig sa kanon nga akong giluto.

4. bukya - jellyfish
Nakakita ko ug bukya sa balas paghunas ganina sa dagat.

5. tagsugid - narrator
Ako ang tagsugid sa storya sa iyang kinabuhi.

11th set:
1. katilingban - society
Gidungog sa katilingban ang gustong maitabo sa gobyerno.

2. kinataliwadan - center
Kanang naa sa kinataliwadan akong inahan.

3. matikud - observe
Nakamatikud ko sa iyang gibati nga kaguol karong adlawa.

4. maalimahon - careful
Usa ka maalimahon nga inahan akong nanay.

5. taspukan - lazy
Dili ko ganahan makigkuyog ug taspukan nga higala.

10th set:

1. poise - kaugdang
Nibarog ko sa akong pagkatagak nga adunay kaugdang.

2. rightful - maangayon
Maangayon lang nga mapriso siya sa iyang pagpatay sa bata.

3. scatter- sabwag
Nganong sa salog man intawon nimu gisabwag ang tubig nga para sa mga tanum?

4. tremendous - makalilisang
Nagsakit akong dughan nagtanaw sa makalilisang nga panghitabo.

5. unusual - talagsaon
Talagsaon ra mulabay ang O4C nga jip dire dapita.

Paminawa ug Dungga

Simanang Talaan: " Ayaw buanga ang taong mas buang pa nimu! "

Nagsugod akong simana nga pirteng ninduta! Malipayon ko kay una sa tanan, tulo ka buwan naming naghigugmahay sa akong pinalangang uyab. Ikaduha, dagko akong kuha sa amung mga exam pag midterms niaging simana. Ug ikatulo, hayahay pa gyud kaayo mi karong simanaha kay absent halos tanan namung mga maestra ug wala mi tarong nga klase sa ubang adlaw.

Lingaw na unta kaayo akong simana samut na gahapon nga adunay event ang ABS-CBN sa USJR hangtod sa nadaot akong maanindut nga pagbati tungod sa usa ka grupo sa mga wala ilhing babae. Nikalit ra uroy sila ug panipat namu mga teresyana apil nako. Gipasagdan nalang man pud nako kay kabalo kong ilaha to nga skwelahan busa ilaha pud tong teritoryo pero pagkahuman sa program, sa dinhang nangawas nami sa akong mga kuyog, gitagbo mi nila sa purtahan. Sa walay rason, giharangan ra mi nila ug kalit sa exit ug gisakaan ug kilay. Didto nisurot akong dugo. Dili abi kay ilaha tong teritoryo, pwede napud mi nila bastuson. Ako pagyud ilang gipiling bangaon nga kung buang sila, mas buang pa ko nila. Ako ang klase sa tao nga dili muduko sa lebel sa mga taong walay saktong pamatasan pero ug akong dignidad na gani tumban, musukol nagyud ko. Dinha na makita ang katag sa akong pagkamaldita.

Bastos kaayo hunahunaon nganong harangan mi nila sa purtahan nga aduna man intawon mi katungod mangawas. Daghan pagyud kaayo sila ug libak sa amung skwelahan. Nagpadungog dungog ba naman sila sa amung atubangan maong ako silang giduol ug gipangutana kung unsa ilang problema. Maayo pa kaayo nakong storya nila pero gitubag ra intawon kog mga bastos nga pulong. Kung aduna unta silay problema namung mga teresyana, ila unta ming tarungon ug storya dili kay manglibak sila. Asa naman intawon ilang giskwelahan ana? Nailhan pa naman unta silang nindut nga skwelahan samut na sa Mass Communication. Wala man unta sila hilabti, nganong mamikil paman gyud? Sorry nalang nila kay wala gyuy tambal sa mga suyaon! Gahugaw-hugaw lang sila sa pangalan sa ilang respetadong skwelahan. Wala ko gadahum nga ngadto diay ug pamatasan ang mga studyante sa ubang skwelahan. Daghan kaayo muingon nga maldita daw ang mga taga STC pero sa nahitabo, didto nako nakitan nga dili gyud diay kini tinuod. Mahimo lang ming maldita kung unhan mi ug bikil. Luoy lang nila dili magpakanse ang mga teresyana!

Dako gyud akong kahiubos atong mga bayhana. Kung pwede lang unta sila tudluan ug saktong pamatasan ug unsaon paglihuk isip usa ka babae nga katuhuan sama sa mga teresyana, buhaton gyud nako. Ako ray naluoy nila. Iampo nalang nako ilang mga kinabuhi nga hinaot naa pa silay kaugmaon sa ilang mga ngil-ad nga batasan!

Pakighinabi kay Gng. Aurelia Sumile

Exemplary Cebuana(for midterms) "Maestrang Gimahal "

Ang kabaskug sa panglawas wala sa edad. Mao kini akong nakita ug nakatunan sa akong pakigstorya kay Gng. Aurelia Sumile.

Si Madame usa ka tinuod nga tubong Cebuana sukad sa pagkabata hantod karon nga aduna na siyay pamilya. Wala siyay plano mubiya sa Sugbo mahitungod nga dinhi siya natawo maong dinhi pud niya gipili ihatag tanan niyang serbisyo.

Si Madame Sumile usa ka maestra sa St. Theresa's College. Traynta Siete katuig na siyang nagtudlo ug nahimung ikaduhang inahan sa iyang mga studyante. Sa edad nga saisinta uno anyos, baskug ug aktibo pa si madame. Matod pa niya, " alive and kicking" pa kaayo siya. Sa walay dapig-dapig, batan-on pa tinuod tanawon si madame. Aduna pay porma ug nilihukan nga murag dili gayud saisintay uno. Pirme lang nimu siya makitan nga magngisi ug magtabi sa maski kinsa niyang malabyan. Ehemplo si madame sa kadaghanan hilabi na sa iyang mga studyanteng iyang natabangan. Saksi ko sa kung unsa nga klaseng maestra si Madame Sumile ug makaingon ko nga labaw pa sa pagtudlo ang iyang gugma sa iyang mga sakop ug sa iyang propesyon. Para niya, ang pagkatun sa usa ka studyante dili masukod sa kataas sa mga grado ug sa mga leksyon nga iyang gipangyawyaw kung dili masukod lang kini sa kantidad sa nasabtang saktong pamatasan para magamit nila inig puhon-puhong sila napud ang mahimung maestra. Mailhan lang kung nasabtan sa studyante iyang tumong kung ginagamit kini sa pangadlaw adlaw nga kinabuhi. Si Madame nagtudlo ug education, Filipino, ug Values Education subjects sa pipila na katuig. Dako nalang akong kakurat ug pagkahibung nga accountancy gyud diay unta to iyang ganahan nga kurso. Nagdamgo siya nga mahimung usa ka certified public accountant pero sa kakuwang sa kwarta, napugos siya mageducation nalang kung diin nahasa ug napurma ang iyang interes ug pagmahal sa pagtudlo. Wala niya gikauwaw nga siya usa ka produkto ug public school. Gikan elementarya hantud kolehiyo, public nga skwelahan ra gyud daw siya nagskwela tungod sa kalisud sa kinabuhi sa ilang pamilya tunguna.

Mura pud ug teleserye sa TV ang kinabuhi ni Madame kung diin dako ang iyang garbo nga naagian niya tanang klase sa kalisud. Kay matod pa niya, ang tanan niyang naagian nga kasakit ug pitos sa kinabuhi ang nakatabang ug dako sa iya para makabot niya kung unsa siya ug naa niya karon.

Dako ang pasalamat ni Madame sa Ginoo nga sa iyang pangidaran karon, nakabot na niya ang iyang gustong makabot sa kinabuhi. Sa edad nga 61, kontento na siya sa iyang panginabuhi kuyog iyang bana, anak, ug mga ikaduhang anak. Kung naa man gani kunoy kuwang, mao kini ang makitan niya iyang bugtong nga anak makagradwar sa kolehiyo. Bilib ko sa iyang determinasyon ug kadasig sa iyang propesyon hilabi na sa pagpaabot sa iyang mga studyante sa paghatag ug dakong importasya sa dialektong Cebuano. Usa siya ka Filipino teacher nga nagtabang ug preserbar hantod sa iyang makaya ang dialekto natong mga Pilipino. Iyang ginapamata ang katawhan pinaagi sa iyang tinudluan nga angay natong paga-ampingan atong kultura ug dialekto kay kini usa ka sagradong tatak samut na natong mga Sugbuanon.

Sa dinhang gipangutana kung hantod kanusa siya magpadayon ug tudlo ug kung wala ba siyay plano muundang, usa lang ang tubag ni Madame. Ug kini ang dili siya mu undang hantod kailangan pa ang iyang serbisyo ug kaya pa sa iyang lawas. Dili sayon, dili dali, pero para sa usa ka tao nga andam ihatag ang iyang kinabuhi alang sa uban, sayun ug dali ra kini. Niya nako napatinudan nga kung naa gyud imung kasingkasing ug gugma sa imung ginabuhat, maski unsa pay mahitabo, dili gyud ka mawad-an ug interes niini.

Tinuod nga dili lalim ang kinabuhi sa usa ka mangtutudlo. Angay gayud sila hatagan ug dakong pasalamat alang sa serbisyo ug sakripisyo nga ilang gidalit sa katawhan. Angay silang tawagong bayani kay kung dili tungod nila, walay dagkong tao karun ang niasenso. Sama ni Madame Aurelia Sumile, sila ang klase sa mga maestrang magbilin gyud ug tatak sa kinabuhi sa ilang mga studyantye. Dili masukod nga kalipay ang ilang mabati sa dinhang naay mga higayon nga makitan nilang tagas ug maabtan ilang mga ikaduhang anak matapos ang pila katuig nga paghashas sa ila. Mao kini ang pinakadakong medalya nga ilang madawat sa dinhang ilang mahibawan nga wala nasayang ilang kahago ug pagsabot sa pagtudlo kanato. Saludo ko sa atong mga maestra ug mahimo untang inspirasyon ang storya ni Madame Sumile sa mga kabatanonang naglantaw makatilaw ug kahimtang sa kinabuhi samtang nagtabang sa uban.

Mabuhi ang mga maestra ug mabuhi ang Sugbuanon!

Simanang Talaan: "Kanusa pa kaha?"

Dako akong kalipay nga wala na nisukwahi ang akong panglawas karong simanaha. Nakahungaw na pud akong kasing kasing sa kakulba ug akong utok sa cigeg tuon kay humana gyud amung midterms. Kaluoy sa Diyos, nakatubag ug gisayunan ra ko sa amung mga exams.

Nindut ang dagan sa akong mga adlaw karong simanaha hilabi na nga nakabisita akong pinangang inahan dire sa Sugbo. Wala mi giusik nga panahon para dili kumustahon ang isig usa. Pag Sabado sa hapon, human sa akong klase sa Com 26, nideretso mi ug laag sa SM. Nanuroy ug nananaw mi ug sine. Gikumusta niya akong pagskwela ug gikumusta pud nako siya sa amung negosyo ug sa iyang kinabuhi didto sa Bohol nga wala ko. Suod mi sa akong mama ug kami ra gyud na duha magtinabangay kung aduna mi mga problema. Karun ra nahitabo nga nagkalayo mi sukad sa akong pagkabata. Mas ganahan unta ko nga sa Bohol ra muskwela para dili nako mabyaan akong mama pero mas gusto niya ihatag nako ang nindut nga edukasyon maong mas gipalabi niya akong kaugmaun pinaagi sa pagtugot nga dire ko sa Cebu magkolehiyo. Sa amung kasuod, dili pud ko makaingun nga pirme mi magkasinabot. Naay daghang higayun nga maglalis mi sa akong mama tungod sa mga butang nga di niya mauyonan. Mas magkasinabot mi ug pangutok sa akong papa pero mas nasuod ug nagdako ko sa akong mama. Isip usa ka "unika ija", kasabot man ko sa kahugot sa pagdisiplina nila nako pero masubraan lang gyud usahay. Samut na akong mama! Sa tanang butang nga dili namu makasinabtan, ang pagsalig gyud amung
kalalisan. Daghan ra kaayo siya ug bawal sa ako. Bawal magbarkada, bawal maglaag, bawal dugay muuli, ug labaw sa tanan ang bawal manguyab. Kabalo ko nga natural sa usa ka inahan ang buhaton tanan para sa ikamaayo sa iyang anak pero para nako taphaw ug mabaw ra man ang iyang mga rason nganung iya kong bawalan. Dili siya ganahan nga mapareho ko niya nga nabuntis ug sayo ug wala nagkadimao ang kinabuhi. Ang ako lang pud unta, nganung buhaton paman nako iyang mga sayup kung kita nako sa mga epekti niini. Ganahan lang unta ko musalig sita nako ug iya kung tanawon isip usa ka anak nga naay bugat nga pagtuo. Dili man pud ko ang klase sa pagkababae nga magpadala ug barkada samut na sa uyab. Karun nga aduna nakoy hinigugma, maglisud ko ug ingun niya kay magsugod palang ko magwali na akong inahan. Ganahan na unta ko musulti niya para wala nakoy ginatago pero dili man gyud itugot sa panahon. Tanawon nalang ni kung hantud asa nako kutob matago ang amung relasyon sa akong kaugalingon nga inahan.

Kanusa pa kaha muabot ang panahon nga masabtab ko niya? Pero samtang dili pa, sabton nalang nako kung unsa man gani iyang rason kay maski unsa pay mahitabo, siya gihapon akong inahan. Akong inahan nga nagpadako ug akong labing gimahal.

Simanang Talaan: "Gubot nga simana"

Wala ko kasabot sa akong pamati karong simanaha. Buot nako maayo para makabuhat sa akong mga buhatunon ug responsibilidad isip usa ka studyante, pero ang akong lawas musupak gayud. Dumingo palang sa buntag, lain na akong paminaw. Nagsakit akong tiyan sa di masabtang rason. Mura kog gikabuhi ug walay umoy akong tibuok kaunuran. Pero maski unsa pa kalian akong lawas, ako gyud gipugos nga muskwela pag Lunes. Wala nalang nako hunahuna-a ang sakit para dili maapektuhan akong pagskwela samut na nga daghan mi dapat lampuson para sa midterms sunod simana.

Ikaduhang adlaw sa akong simana, gihilantan ko. Tungod sa kataas sa akong temperatura, wala nako nisud ug klase kay di gayud ko makabangun sa katre sa kaluya. Sa akong paningkamut nga mawala akong hilanat, nakasud nako ug klase pagmiyerkules. Pero murag nagsunod gyud ang malas sa ako kay mao pay pagka ayo nako, laing problema napud akong giatubang.

Ako usa ka officer sa among organization sa Mass Communication ug isip usa ka auditor sa org., nasayud ko sa akong responsibilidad sa ubang tao ug sa akong kauban nga mga officers. Nalain ug nahiubos lang ko sa gipangingun sa usa ka tao nga taas pa naman unta akong paglantaw ug respeto. Iyang gikwestyon ang akong serbisyo kung diin wala naman unta koy laing gibuhat kungdi mutuo ug buhaton iyang gipangsugo maski layo ra kini sa akong trabaho isip usa ka auditor. Tanawon sa unta niya iyang kaugalingon usa siya manghinaway sa uban. Wala nako ganahi sa mga panghitabo ug sa batasan sa akong mga kuyog nga nakaapekto sa akong panglantaw sa org. Ako ang klase sa pagkababae nga nagatuo nga kung ikaw usa ka suluguon sa ubang tao, dapat dako imung pagsalig sa kapasidad anang tawhana. Wala koy plano iingun ang akong gibati sa iyaha kay kabalo ko nga dakong gubot lang ang mahitabo maong buhaton nalang nako tanang pwede nakong matabang taman sa akong makaya para ipakita sa iyaha nga dili ako ang klase sa tao nga iyang gipanghinabi. Kung wala siya makontento sa akong gipangbuhat, lunuron nako siya ug produkto sa akong pagsakripisyo isip usa ka officer arun makita niya iyang pagkuwang ug kawalay kusog nga muatubang sa iyang mga sayup.

Naghinaot ko nga mawala ra kini tanang problema ug mubalik na sa hapsay ang akung pangutok sunod simana kay ug dili man gani, wala ko kabalo ug asa ra kutob akong makaya.

Recordings sa tulo ka news stories

Para makapaminaw, I-click lang ang link: Recordings

Pagkatagbaw sa Kalisud

Sa akong pakigstorya sa usa ka driver sa jip, giawhag ni Leonardo Torrion ang iyang pagkatagbaw sa mga gihimu ni Presidente Arroyo. Matod kay Leonardo, pirteng pagkatagbaw na gayud niya sa pagagwanta sa kalisud sa panginabuhi karon.

Sa kadaghang presidente na ang iyang naagihan, wala gayud siya kasuway ug hayahay nga kahimtang. Pero sa panahon ni Arroyo, mas nigrabe pa daw ang iyang kalisud samut na karon nga ang presyo sa gasolina pirteng mahala. Isip usa ka driver, ang iyang panginabuhi ang grabeng naapektuhan niini. Maglisud sila ug pataas sa plete kay ang mga pasahero nagreklamo na usab sa kamahal.

Gitawag ni manong Leonardo si Arroyo nga labing bati sa tanang naabtang presidente kay namatikdan niyang mas giuna pa daw ni Arroyo ang pagpanindut sa imahe sa Pilipinas pinaagi sa pakiglambigit sa ubang nasud kaysa pagtabang ug pagatiman sa iyang mga naglisud nga katawhan dire sa Pilipinas. Mas piliun ni Leonardo ang termino ni ramos tungod kay minus ang patay ug krimen sa iyang panahon ug mas daghang tabang ang nadawat sa mga pareho niyang driver gikan sa gobyerno ni Ramos.

Ang kawalay asenso sa Pilipinas

Si Angelita Endoma, kuwarentay tres anyos sa pangidaran, ug usa ka vendor sa Fuente Osmeña nagpasidungog sa iyang wala pagkatagbaw sa mga gihimu ni Presidente Arroyo.

Matud kay nanay Angelita, gasige nalang ug saka ang presyo sa palitunon ug balayrunon matag simana. Ug isip usa ka vendor, dakong epekto kini sa ila. Sa kalisud sa kwarta, nabati gyud ni nanay ang paghinay sa halin sa iyang mga tinda. Dose ka tuig nang tindera sa Fuente si nanay Angelita ug sa sulod sa dose ka tuig karon lang siya nakabati ug grabeng kalisud. Banat pa ni nanay nga ultimo sardinas mahal na karong panahona.

Mas gipalabi ni nanay ang nabuhat ni Cory Aquino para sa nasud. Mas nabati daw niya ang hayahay ug katinaw sa panahon ni Cory. Puno pa ni nanay Angelita nga mas labing bati si Arroyo kay maski gagubot sa panahon ni Marcos, mas dagko ang pagusab nga nakitan sa katawhan sa iyang panahon usa nahitabo ang martial law.

Hangyo ni nanay Angelita ug uban pang manindahay nga maatiman pud unta ni Arroyo ang ilang kahimtang samut na run nga naglumba ug saka ang mga presyo sa tanang butang.

Nagkagrabeng Kalisud sa Nasud Karon

" Kung magpadayun ni, wa ngyud tay ayo ani." - kini ang banat sa usa ka janitor sa dinhang gipangutana bahin sa iyang kahimtang karon.

Si Joel Ople, usa ka janitor sa Mango Square mall nagpasundayag sa iyang gibati nga kalisud sa kinabuhi karong panahuna. Matod ni Joel, kung naglisud siya ug buhi sa iyang unom ka mga anak niadtong gipaskwela pa niya kini, mas naglisud na hinuon siya karon nga duha nalang sa unom ka mga anak ang iyang gibuhi. Nagpakita lang kini sa kalisud sa panginabuhi karong mahal na ang tanang pamalitun.

Mas nakita ni Joel ang asenso sa Pilipinas katong si Ramos pa ang nagdala sa nasud. Matod usab ni Joel, maski ginagmay ang sweldo sa panahon ni Ramos, barato ra man pud ang pamalitun ikumpara kang presidente Arroyo nga maski sa minimum nga sweldo kuwangan pa kuno igasto sa kinahanglunon sa adlaw-adlaw. Nagpasabot lang nga aduna ngyud dapat buhaton ang gobyerno ni Arroyo aning problema sa kalisud Pilipinas.

Reaksyon sa Cebuano words recorded by Pigafetta

Samtang ako nagbasa sa mga kinaunhang binisaya, ako nahibung ug nakurat kung dis-a gikan to nga mga pulong. Wala ko magdahum nga aduna diay ngadto nga binisaya. Mas daghan ang wala nako nahibawan ug karon lang nako nabasahan ug nadungan kumpara sa uban nga nadungan na nako sauna sa akong mga lolo ug lola pero wala lang nako gamita.

Nahimuot ko ug nalinawan pud usab mahitungod ibedensya lang kini nga nagdako ug daynamiko atong dialektong Sugbuanon nga pwede nato ikagarbo sa uban. Nabantayan pud nako nga halos duol-duol ra ang deperensya sa old ug modern Cebuano. Naay gikwaan, naa puy gipunan. Mas gipasayon lang ug gipadali ang modern Cebuano para pud siguro dili lisud gamiton ug dali ra masabtan ang atong dialekto. Pasalamat ra pud ko nga nailisan kay mas sayon man gyud ang karon kaysa kinaraan. Mao na akong natawhan maong mao na pud akong nailhan. Praktikal pud kini gamiton kay nganung maglisudlisud man ta kung naay mas sayon para mas dali magkasinabot ang tanan.

Syempre, usa pud sa atong hunahunaon nga para mutubo ang usa ka dialekto, dapat abri kini sa pagusab. Mamatay ug dili magdugay ang usa ka dialekto kung sirado ug magpabilin kining walay asenso. Nagpasabot lang kini nga ang Sugbuanong pulong kay usa ka dialektong daynamiko.

1. Duna kay 2 ka news teams ug naay 6 ka news events nga nagdungan:

• pagkalunod sa MV Princess of the Stars sa Romblon
• pagkalunod sa MV Tubigon sa Bohol
• Pagcrash sa eroplano sa Mactan Airbase
• Naay napaakan ug iro sa ongkera
• Brown out sa Pardo
• Pista sa Minglanilla

pangutana: Unsa sa unom ang duha ka news nga imung pilion?

tubag:

Tungod kay duha ra kabuok akong news team kumpara sa unom ka nagdungan-dungan nga mga panghitabo, ang duha nga labing unahon nako ug hatagag tagad kay ang pagkalunod sa MV Princess of the Stars sa Romblon ug ang Pista sa Minglanilla. Nganung kining duha akong gipili? Kining duha mahitungod kay mas daghang katawhan ang nahilabot kumpara sa upat nga nabiling sitwasyon. Ang MV Princess of the Stars ang nailhang usa sa mga dagkong barko nga atong higayuna nagsakay ug utso sintus kapin nga mga katao maong di malimud nga mas daghan ang pasahero niini kaysa lunod sa MV Tubigon sa Bohol. Ug ang pista sa Minglanilla kay kini usa ka dako ug ilhadong lugar dire sa Sugbo maong daghan pud ang mga taong apil niini. Busa, daghan ang maapektuhan ug daghan pud ang magkainteres aning duha ka mga balita.

Daghang aspekto pud sa balita ang makuha ni ining duha ka mga events sama sa gipangbati sa mga kabanay sa nangalunod, sa dapit pud sa Sulpicio, coast guard, ug gobyerno, ug ang pagpangita ug pagtubos sa mga pasahero para sa pagkalunod sa barko. Para sa Pista: daghang mga kalingawan, panghitabo, ug aktibidades ang pwedeng malantaw sa mga katawhan. Maong maanindut ug ginapaabot gyud ang storya sa pista sa mga lungsod samot na ang dakong lungod sa Minglanilla. Dili pud malikayan ang gubot kung adunay pista nga usa pud sa mga unurang issue nga pwede maapil. Gituyo pud usab nako ang pagpili sa duha para naay balanse sa klase sa balita. Ngilad pud siguro kaayo kung puros nalang trahedya ug nangamatay ang atong makita ug madungan maong dapat lang mubalita pud ug kalingawan ug kahiusa sa mga katawhan arun dili puro sakit sa dughan atong makuha nga mga balita.

2. Absent ang tanang lima ka reporters ug ikaw ra nabilin sa inyung opisina. Nagbaha sa Bogo, Talibon, Ilo-ilo, Tacloban, ug Colon Street.

pangutana:Unsaon nimu pagcover sa lima kung dili ka pwede mubiya sa opisina pero naay telepono?

tubag:

Kung dili dyud ko pwede mulakaw pero kailangan ko makakuha ug balita bahin sa lima ka mga panghitabo, mangita ko ug paagi nga makakuhag impormasyon pinaagi sa telepeno. Salamat sa Ginoo, aduna tay gitawag nga telephone ug cellphone para mabuhat nako ang pagtigum sa mga balita. Una nakong tanawon kung aduna ba mi branches sa amung media system dianang dapita kay arun ako nalang i-forward ang impormasyon ug pahibawon sa akong sitwasyon aron sila nalang ang direktang mukuha sa balita. Kung wala mi media outlet sa lugar mismo or duol duol sa lugar, mutawag nalang ko sa mga lokal na opisyal ug mga opisina sa gobyerno anang lugara aron mangutana sa sitwasyon sa baha sa ilaha. Pwede pud ko mutawag sa Disasters Coordination Board kung unsa nay mga damage nga nabuhat sa baha ug kung naa bay mga nangamatay, landslide ug uban pa. Or sa PAGASA kung unsa nay kondisyon sa panahon sa lima ka mga nagkalaing-laing mga lugar.

3. Nagcover ka ug press conference ni Mayor Tomas Osmeña, midway sa presscon, naay roberry alarm sa General Maxilom Ave. duol sa redemptorist.

pangutana: Tiwasun nimu ang press conference or mubiya ka para mu adto sa robbery scene?

tubag:

Sa dinhang mahibawan nako nga adunay kawat nga nahitabo sa General Maxilom Ave. dapit sa redemptorist samtang ako nagcover sa press conference ni Mayor Tomas Osmeña sa capitol, mu diretso gyud ko ug biya sa city hall ug magdali-dali nga mu responde sa alarma nga kawat. Kini buhaton nako tungod sa rason nga mas interesado ang mga tao makabalo ug makasaksi sa nahitabong kawat kaysa puros nalang dagway ug tingog ni Mayor Osmeña. Usa pa, mas daghang tao ang apil ug maapektuhan sa kawat sama sa kung adunay hostage ang mga kawatan, ang eksena sa pulis ug kawatan, ug ang mga tao sa palibut kung asa dapit nahitabo ang kawat. Unuran ug mas daghang panghitabo ang makuha sa kawat kumpara sa press conference nga pahumot lang sa gobyerno ug mga pulitiko. Adto nalang ko sa tinuod ug labas nga panghitabo kay total pwede ra ko mangutana kung unsay wala na nako naabtan ug buot hunahunaon daghan pang mga press conference si Mayor Osmeña samtang kining mga dagkong kawat, talagsa ug lahi lahing eksena ang mahitabo.

Napu ka pangutana para kay Barack Obama

1. Kinsa si Barack Obama isip usa ka anak, bana, ug amahan sa pamilya?

2. Unsa si Barack Obama isip usa ka tao o indibidwal?

3. Unsa ang naa nimu nga wala sa ubang presidential candidates? Unsay ma hatag sa usa ka Barack Obama nga dili mahatag sa ubang kandidato?

4. Unsay nagtuklod sa imu para mudagan pagkapresidente sa Amerika bisan kini usa ka dakong responsibilidad? O giplano na kini nimu niadto pa?

5. Dili nato maikalingud nga kuyog nagyud na ang dautang panlantaw sa mga puti kung mu ingon ta ug itom o black American. Naglisud ba ka ug pagpasalig sa mga amerikano tungod kay ikaw usa ka itom?

6. Kung ikaw mudaog ug mahimong kinaunhang black president of America, sa kadaghang saad ug mga plano nimu katong ikaw nangumpanya pa, unsa imung direktang kinaunhang lihuk o buhaton para sa nasud?

7. Ikaw ba usa ka "man of action" nga buhaton ug ipursige gyud kung unsay sakto ug dili lang taman sa storya ug panulti?

8. Dili na gayud mawala sukad pa sa September 11 nga panghitabo nga aduna gyuy panagtigi sa Iraq ug America. Ipadayon ba nimu ang lakang nga nasugdan ni Bush o musukwahi ka sa naandan?Unsa imung lihuk bahin sa terorismo?

9. Unsa imung komento bahin sa mga pangdaot sa imung pangalan ug wala nagtuo sa imung kapasidad nga muserbisyo?

10. Luyo sa mga pangdaot, kalisud, ug pagduhaduha sa mga tao sa pagsalig kanimo, unsa may bugtong nga nagpadasig kanimu aron ipadayon imung lakang para sa imung gituohang kaayuhan alang sa tanan?

Napu ka pangutana alang kay Ces Drillon

1. Una sa tanan, kumusta na ka pagkahuman sa nahitabo ug nasinati nimu?

2. Unsa man gyud diay unta to imung tumong sa pagadto sa Sulu?

3. Gi unsa pagkahitabo sa paganunsyo sa paghostage? Gituonan mo ug pusil? Gigapos ba mo?

4. Asa ug nagunsa mo atong panahona paghostage sa inyu? Naa mo sa sakyanan padulong sa lugar o naa namu sa lugar mismo kung asa mo magkuha ug impormasyon? Unsa katinuod nga nilapas mo sa lugar kung asa ra pwede ang media maong kamu ang na hostage?

5. Katong hostage naka sa mga wala nailhing tao, aduna bay mga higayon nga gipasagdan o gipasakitan ka nila? O gitarong ra ka nila ug atiman mahitungod ikaw usa ka sikat nga personalidad sa media?

6. Sa tibuok higayon nga hostage mo didto, aware ba ka sa mga gipangsabutang kwarta kung pila ilang gipresyo para kamu maluwas? O gi isolate gyud mo nga maski kamu mismo walay kalibutan kung unsa nay mga panghitabo?

7. Sa mga panahon nga naa ka sa mga kamut sa mga suspitsado, unsay naa sa imung hunahuna? Kampante ba ka nga makaluwas ra mo o naay mga pagduhaduha kung makalingkawas mong buhi didto?

8. Pagkahuman sa imung naagian, musugot pa ba gihapon ka nga mu adto didtong dapita para makakuha ug istorya bisan kabalo ka nga isip usa ka magsisibya aduna gyuy mga panahon nga kailangan ka musakripisyo?

9. Aduna ba kay kalagot atong mga tawhana nga nanghostage sa inyu? Kung naay higayon nga makastorya ka nila, makaya ba nimu sila atubangon?

10. Unsa imung mensahe sa imung pamilya, sa imung kauban sa media, ug atong mga tawhana nga nagabduct nimu?

Napu ka pangutana alang sa Santo papa

1. Unsang klase sa pamilya nagdako ang usa ka Pope Benedict XVI?

2. Daghang katawhan sa tibuok kalibutan ang naglantaw kanimu isip usa ka balaang tao nga adunay lalom nga pagtuo, pero daghan pud usab ganahan makahibalo kung unsa gayud diay ang bulahatunon sa usa ka Santo papa?

3. Kanusa nimu nadungan ang tawag sa Ginoo nga ikaw angay gyud ani nga propesyon?

4. Kinsa ug unsa ang nagtuklod minu para dawaton ang dakong responsibilidad nga mahimung Santo papa?

5. Dili malikayan sa kadaghanan ang temtasyon maski asa ug kinsa pa ta. Busa isip usa ka Santo papa, gi unsa nimu pagpabiling balaan sa mata sa Ginoo ug sa tanang katawhan?

6. Nagtipunog ang problema sa tibuok kalibutan maong isip usa ka Santo papa, responsibilidad nimu magampo ug mutabang sulbad aning mga problemaha. Asa ka tigkuhag kusog ug inpirasyon para atubangon kining mga problema?

7. Gihigugma ug gipanga sa tanan sa sulod sa pila ka tuig si Pope John paul II maong dili malikayan nga makumpara ka sa iyaha. Sa imung bahin, wala ka ba naglisud sa pagpakita sa mga tao kung kinsa si Benedict XVI?

8. Unsa imung gustong ipa abot sa mga kristyanong nagduda sa ilang mga pagtuo mahitungod sa mga panghitabo sa ilang kinabuhi nga lisud para nila dawaton samut na matapos nigawas ang skandalusong Da Vinci Code?

9. Kung wala ka nagpari ug nahimung Santo papa, sa tanaw nimu unsa kaha imung propesyon ug panginabuhi karon?

10. Kung ikaw mupanaw na aning kalibutana, unsay gusto nimu magpabilin sa kasing kasing ug alimpatakan sa mga tao bahin nimu?

Lima ka bagong Sugbuanong pulong

9th set:

1. buligway - teamwork

• Makitan gayud ang buligway sa duha ka grupo para makabot ang medalya!
  

2. masadyaon - joyful

• Gasige ra ug ngisi maong nailhan na siya nga usa ka masadyaong tawo.
  

3. tatsa - flaws

• Wala koy makitang tatsa sa iyang pagkanta ganina.
  

4. iduso - push

• Palihug ko ug duso sa akong bag kay kahagbungon na.
  

5. kaplug - discover

• Siya nakakauplug ug usa ka maanindut nga lugar dapit sa Visayas.
  

8th set:

1. gipasabot - explained

• Wala mi gipasabot ug tarung sa amung maestra bahin sa iyang exam.
  

2. pamatasan - conduct

• Wala kaayo siyay amigo tungod sa iyang maot nga pamatasan.
  

3. kalawum - deepness

• Giluod ko nagtanaw sa kalawum sa iyang samad.
  

4. bisan - even if; though

• Niskwela gihapon ko bisan lain akong paminaw.
  

5. igot-igot - anus

• Ilang giapil ug sugba ang igot-igot sa manok.
  

7the set:

1. dinalian - rush; quick

• Maot ang resulta sa mga dinaliang trabaho.

2. nanigurado - making sure; to assure

• Nanigurado ug pangutana si mama kung nakauli ba gyud ug sayo akong manghod gahapun.

3. balikon - to return; to go back

• Ako ra unyang balikon ang akong mga butang sa library kay daghan na ko ug gidala.

4. itudlo - point

• Itudlo sa mga pulis ang kriminal nga nagpatay sa imung inahan.

5. makahupay - relieve

• Makahupay sa akong kaguol ang katawa sa akong gwapo nga anak.
  

6th set:
1. lukon - prawns

• Paborito sa akong papa ang ginisang lukon.

2. pakapin - bonus

• Naay pakapin nga sabon ang akong gipalit nga plato.

3. garbo - pride

• Garbo sa Sugbo ang mga bisrock nga kanta.

4. kakapoy - exhaust; fatigue

• Nakatug ko dayun pagabot sa balay tungod sa kakapoy.

5. nisalmut - join; participate

• Nisalmut ang STC sa Regional Debating Championship kung diin sila ang nakadaug.

5th set:
1. ambi - bring me

• Ambi palihug ang akong bolpen.

2. tuhod - knee

• Gasakit napud ang tuhod ni lolo.

3. bino - wine

• Magbaha ug bino ugma kay nakadaug amung silingan ug lotto.

4. bitoon - star

• Kabuton nako ang bitoon para kanimu.

5. kadlawon - dawn

• Gipukaw ko ni mama ug kadlawong dako para kuyogan siya mangumpra.
  

4th set:

1. Malipayon - happy

• Malipayon ko sa pagabot sa akong gimahal nga bana.

2. Saad - promise

• Tumanon nako akong saad nga higugmaun ka samtang ako buhi ining kalibutana.

3. Ampo - pray

• Giampo ko ang mga nangamatay sa trahedya.

4. Balaud - law

• Adunay bagong balaud ang skwelahan nga dili na pwede magdala ug cellular phones.

5. Gilimud - deny

• Gilimud sa amahan ang dautang gibuhat sa iyang anak.
  

3rd set:

1. Tapulan - lazy

• Wala koy plano makabana ug tapulan.

2. Angkon - admit

• Giangkon nako ang akong kuwang sa partisipasyon maong napalpak ang plano.

3. Gipasagan - neglected

• Napagud ang nilunag kay gipasagdan kini ni mama.

4. Linug - earthquake

• Grabe ang epekto sa linug pag niaging simana.

5. Gibyaan - left

• Gibyaan na gyud siya sa iyang inahan.
  

2nd Set:

1. Bahin - regarding

• Naghisgut mi bahin sa kawat nga nahitabo gabii.

2. Tubus - rescue

• Natubos na ang iyang bana nga naapil sa lunod.

3. Katungdan - obligation

• Katungdan sa Coast Guard ang muhatag katinaw sa makalilisang hitabo.

4. Matinabangon - helpful

• Mabulahan unta sa Ginoo ang mga matinabangon nga tao.

5. Baskog - healthy

• Dili masukod ang kalipay sa inahan pagkakita sa iyang baskog nga kinamanghuran.

1st Set:

1. Pahibalo - warn

• Ang malacañang nagpahibalo nga musaka na usab ang presyo sa gasolina.

2. Halandumon - memorable

• Kini usa ka halandumon nga butang.

3. Kasinatian - experience

• Dili nako ni makalimtan nga kasinatian.

4. Paabot - expect

• Nagpaabot ko sa akong gasa gikan sa akong mama.

5. Aninipot - firefly

• Wala ko nagdahom makakita ug aninipot sa imung kwarto gabie.

Ang Akong Labing Halandumon nga Kasinatian na Sugbuanon

Isip usa ka batanong nagdako sa Bohol, naglisod ko ug pahiayon sa akong kaugalingon sukad nibalhin ko dire sa Sugbo para muskwela ug kolehiyo. Dire ko natawo sa Sugbo pero didto nako nagdako sa Bohol. Wala kaayo ko naglisud ug husay sa akong mga butang ug pangitag mga higala kay ako usa ka tabian ug maamigohon nga pagkababae. Apan ako nahimuot ug naglibug sa mga komento sa akong mga kaila bahin sa akong stinuryaan kay naa daw koy mga sinultian nga dili nila masabtan. Yaga-yagaan ko sa akong mga amigo ug amiga kung muuli ko sa Bohol kay taga Sugbo na daw kaayo ko paminawon. Ug naa pud ko dire sa Sugbo, naay mga higayon nga dili ko masabtan sa akong mga kasaring kay aduna kuno koy mga pulong nga karon pa nila nadungan. Matagbaw pud intawon ko ug badbad aron ko nila masabtan.

Usa lang to sa mga daghang kasinatian nako. Pero ang akong labing halandumong kasinatian na Sugbuanon kay katong higayon nga gipabasa ko ug pulong sa misa nga Sugbuanon. Wala pud usab ako nagdahom nga bisaya diay ang gamitong sinultian sa matod nga misa. Maglisud pud ko ug balibad kay walay musugot mupuli nako. Nakonsensya intawon ko sa Ginoo atong mga panahona kay imbis hapsay ug matapaton ang misa, nagkatawa na hinuon ang tanan samtang naminaw nako nagbasa. Sa kauwaw nako, wala nako gitiwas ang misa. Nigawas ko human sa wali ug gipraktisan maayo ang pagbasa. Kabalo kong ulahi na ang tanan pero gibalik-balik gyud nako ang pulong hantod dili na ko katawanan paminawon. Hinaot napasaylo ko sa Ginoo ug nakita niya akong pagkugi sa pagbasa ug sakto sa iyang mga pulong. Ug mao kato akong kasinatiang di gayud nako makalimtan.